Russ Williams
- Jul 16, 2021
- 6 min read

BRAWD AWTISTICO "Mochyn Gwta Ddi-Glwten"

WNAETH YSGRIFENNU AM AMSER FY MRAWD YN YR YSGOL ar gyfer fy mhostyn flaenorol, BRAWD AWTISTICO "Ysgol Arbennig", gael fi feddwl am fy mlynyddoedd fy hun mewn addysg, ac am arbrawf bach a gynhaliais ar fy mrawd ar gyfer fy ngwaith cwrs Seicoleg Safon Uwch. Nid fy mrawd oedd y pwnc posibl cyntaf - ceisiais argyhoeddi fy athro am y tro cyntaf i adael i'm taid fwyta llawer iawn o gaws cyn amser gwely i brofi'r myth fod bwyta caws cyn gwely yn rhoi hunllefau i chi. Dywedodd ei fod yn cydnabod nifer o faterion diogelu wrth wneud hynny, felly awgrymais roi fy mrawd ar ddeiet ddi-glwten i brofi'r ddamcaniaeth fod glwten yn cael effaith negyddol ar ymddygiad plentyn awtistig a swyddogaethau'r corff, ynlle. Credai ei fod yn syniad llawer gwell.

Ac felly, dros gyfnod o bythefnos, gwyliais fy mrawd yn ddwys, gan gofnodi ei nodweddion ymddygiadol mwyaf cyffredin. Yn anffodus, nid oes gennyf fy ngwaith cwrs i ymgynghori (rwyf i lawr yng Nghaerdydd ac mae wedi'i golli ymhlith pentwr o focsus cardbord rywle yn atig fy rhieni i fyny'r gogledd), ond o'r hyn y gallaf ei gofio, fe'i cyfyngais i gyfanswm o bum nodwedd gyffredin:

Fflapio dwylo

Tynhau bysedd

Siglo'i gorff

Galwedigaethau (hymian/cwyno)

Neidio/hopian o gwmpas

Rhoddais sylw manwl hefyd i beth roedd yn ei fwyta, a chadw dyddiadur o phopeth yr oedd yn ei fwyta a'i yfed. Yn y cyfamser, helpais Mam i ddod o hyd i rai dewisiadau amgen heb glwten. Pan ddaeth yr amser, cyflwynasom fy mrawd i ddeiet di-glwten llym, ac fe'i sylwais eto, gan nodi sawl gwaith yr oedd yn arddangos pob un o'r ymddygiadau cydnabyddedig. Ar ôl eu cwblhau, cymharais nodiadau. Roedd yr arbrawf yn llwyddianus! Roedd fy mrawd, yn wir, yn dangos llai o'r nodweddion a grybwyllwyd pan oedd ar ddeiet ddi-glwten!

Rhoddais fy ngwaith cwrs i fewn ac enillais wobr genedlaethol am fy ymdrechion. Fe'm hatgoffwyd gan fy athro, er mwyn i'r canlyniadau fod yn derfynol, fodd bynnag, y byddai'n rhaid ymestyn yr arbrawf dros gyfnod fwy o amser. Nododd hefyd y gallai ei arddangosfeydd ymddygiadol hefyd fod wedi gostwng oherwydd diffyg egni diolch i'r deiet newydd. Ond cefais gradd 'A', a'm gwobr, ac roeddwn i'n hapus.

Efallai mai'r deiet heb glwten a casein yw'r therapïau dietegol mwyaf ymchwil a ddefnyddir gyda phobl ar y sbectrwm, ac mae'r canlyniadau'n tueddu i ddangos bod glwten, yn wir, yn cael effaith negyddol ar les plant awtistig. Mae rhieni sydd wedi rhoi eu plentyn ar ddeiet heb glwten a casein yn adrodd am welliannau mewn symudiadau'r coluddyn, iechyd cyffredinol, patrymau cysgu, canolbwyntio a chyfathrebu cymdeithasol. Fodd bynnag, datgelodd arolwg o rieni o Loegr â phlant awtistig mai dim ond 19% ohonynt oedd wedi rhoi cynnig ar ddeiet heb glwten a/neu casein, ac nid roedd 43% ohonynt erioed wedi ymweld â dietegydd ynglŷn â'u plentyn. Felly pam mae glwten yn cael effaith mor negyddol ar blant awtistig? Ac os yw'r dystiolaeth mor glir, yna pam nad yw rhieni'n neidio ar y bandwagon, a hyn yn adeg pan mae pawb wrth eu bodd yn bod ar ryw fath o ddeiet 'arbennig'?

Mae glwten yn brotein, a geir yn gyffredin mewn gwenith, ryg a haidd (felly mae cwrw'n bendant allan ohoni!) ac fe'i ceir mewn stwff fel bara, pasta, bisgedi a grawnfwydydd brecwast. Hefyd yn brotein, ceir casein mewn llaeth buwch, defaid a geifr, a'r holl gynhyrchion bwyd sy'n dod ohonynt- hufen, iogwrt, caws, ac yn y blaen.

Reit- cyn inni hyd yn oed fynd i fewn i'r pwnc, gallaf weld broblem yma, a pham y byddai deiet heb glwten yn anodd ei gynnal i lawer o rieni plant awtistig - mae llawer o bobl ar y sbectrwm yn mwynhau'r hyn y mae llawer yn cyfeirio ato fel 'deiet beige', sy'n cynnwys bwydydd plaen yn bennaf fel y rhai a restrir uchod. Er mwyn i ddeiet heb glwten weithio, mae angen dewis amgen dymunol ar gyfer pob un o'r bwydydd hynny...

Mae sawl damcaniaeth ynghylch pam y gall glwten a/neu casein fod yn niweidiol i rai unigolion, nid dim ond y rhai ar y sbectrwm awtistig. Mae rhai'n cynnig y gallai glwten a casein wedi'u treulio'n amhriodol ar ffurf 'peptidau' (fel blociau adeiladu protein) gael effaith andwyol ar y system nerfol ganolog. Mae eraill yn dadlau y gallai glwten a casein roi'r gorau i ymatebion awtolewawd anffafriol yn y system gastroberfol, sy'n golygu eich gwt.

Yn wir, mae problemau gastroberfol yn eithaf cyffredin ymysg pobl awtistig, gan arwain at symptomau fel rhwymedd, dolur rhydd a stumog wedi'i blodeuo, sydd yn ei dro yn effeithio ar eu hwyliau a'u crynodiad. Canfu Valicenti-McDermott et al (2006) fod tua 70% o blant awtistig yn cael problemau gyda'u gwt, o gymharu â dim ond 43% o blant 'niwro-nodweddiadol'. Yna, yn 2016, canfu canlyniadau astudiaeth gan Ferguson et al fod gan unrhyw beth o 23-85% o blant ar y sbectrwm ryw fath o fater gastroberfeddol.

Felly mae'r dystiolaeth yn awgrymu fod glwten a/neu casein yn cael effaith negyddol ar lawer o unigolion, ar y sbectrwm ac oddi arno, gyda'r rhai ar y sbectrwm yn fwy agored iddo. Fodd bynnag, nid oes digon o dystiolaeth i argymell fod pob berson awtistig yn mynd ar ddeiet heb glwten. Yn wir, mae llawer o weithwyr proffesiynol yn dadlau yn ei erbyn...

Rydych chi'n gweld, mae dilyn deiet heb glwten a casein yn dod gydag ychydig o risgiau; mae mwy o siawns y bydd maetholion fel ïodin, calsiwm a ffibr yn cael eu bwyta'n annigonol, sy'n gallu achosi colli pwysau a thwf gwael, yn ogystal ag ynni isel, a allai gael effaith negyddol ar hwyliau, crynodiad ac ymddygiad y person ei hun. Felly gallai wneud iddynt deimlo'n waeth nag a wnaethant eisoes. Ymhelaethir ymhellach ar y risgiau hyn os dywedir bod unigolyn eisoes yn byw oddi ar ddeiet cyfyngedig, fel y 'deiet beige' clasurol a grybwyllir uchod.

Yn wir, mae'r Canllawiau Awtistiaeth ar gyfer Plant a Phobl Ifanc (NICE, 2013) mewn gwirionedd yn cynghori yn erbyn defnyddio dietau cyfyngol "ar gyfer rheoli nodweddion craidd awtistiaeth mewn plant a phobl ifanc", sef hanfod fy arbrawf fy hun.

Mae deiet heb glwten hefyd yn dod am bris uchel, a gall hefyd fod yn anghyfleustra, gan nad yw pob cyflenwr bwyd yn darparu ar gyfer dietau heb glwten.

Mae yna hefyd y rhai sy'n anghytuno â'r cysylltiad rhwng awtistiaeth a phroblemau gastroberfol a glwten neu casein yn gyfan gwbl, gan ddadlau y gallai unrhyw nifer o bethau esbonio cysylltiad rhwng pobl awtistig a phroblemau gastroberfol:

Mae 'PICA' yn gyflwr lle mae unigolyn yn blysio sylweddau nad yw'n fwyd yn gyson. Gall y rhain gynnwys unrhyw beth o fwd, ffyn neu gardbord. Mae'n gyffredin iawn mewn plant awtistig, ond gall hefyd fod yn symptom o ddiffyg maethol sylfaenol, fel lefelau haearn isel. Gall PICA fod yn fygythiol i fywyd, gydag achosion o blant yn marw wedi tagu ar wrthrychau anhyadwy. Mae yna hefyd mater o 'crammio' hefyd, lle bydd plentyn ar y sbectrwm yn hwrdd bwyd i'w cegau ac yn llyncu heb gnoi, gan arwain yn aml at chwydu ac anghysur abdominyddol. Mae'n nodwedd gyffredin ymysg plant awtistig, sy'n gysylltiedig â materion synhwyraidd.

Mae plant a phobl ifanc awtistig hefyd yn tueddu i fod â lefelau straen uwch na'r person cyffredin, ac mae cydberthynas brofedig eisoes rhwng straen neu bryder a phroblemau gastroberfeddol.

Er nad yw'n uniongyrchol gysylltiedig ag awtistiaeth, mae eraill yn cydnabod pwysigrwydd ffrwctos ar unigolion ag IBS, gyda'r dystiolaeth ar gyfer y cyswllt arfaethedig yn cael ei ddisgrifio'n "sylweddol". Neu gall hyd yn oed fod yn achos syml o alergedd heb ddiagnosis - mae gan tua 3-6% o blant alergedd bwyd, gyda'r ganran yn cynyddu bob blwyddyn (BASACI, 2011).

Wnaethon ni ddim cynnal y ddeiet ddi-glwten pan ddaeth yr arbrawf i ben. Yn anffodus, byddai gwneud hynny wedi bod yn draenio'n rhy ariannol, ac roedd Mam hefyd yn ei gweld hi'n anodd cael dewisiadau amgen ddi-glwten yn ein hardal.

Roeddem hefyd yn cydnabod nad yw glwten yn achosi nodweddion awtistig o bell ffordd, ac nid yw deiet ddi-glwten yn rhyw 'iachâd gwyrthiol', ac nad yw erioed wedi cael ei gyhoeddi felly. Byddai'r manteision i'm brawd wedi bod, o'n safbwynt ni, yn fach iawn, ac mae'n ymddangos yn ddigon hapus gyda'i ddeiet presennol. Fel y dywedodd Mam, "Bwyd yw un o'i ychydig bleserau mewn bywyd", felly pam cymryd hynny oddi wrtho os nad yw'n dangos unrhyw arwydd o fod mewn poen oherwydd ei ddeiet presennol?

Ond os ydych chi'n dioddef o broblemau perfedd neu os oes gennych blentyn awtistig eich hun ac yn meddwl y gallai deiet heb glwten fod o fudd iddynt, yna efallai y byddai'n dda ymgynghori â dietegydd yn gyntaf i gael rhywfaint o gyngor proffesiynol.

Efallai fysa fo'n newid eich bywyd!